Đăng Ký
Thuế đối ứng
Mỹ đặt ra khái niệm Thuế quan đối ứng để hợp lý hóa những áp đặt về mặt thuế quan đối với các đối tác thương mại, nhưng không có định nghĩa rõ ràng về cách thức tính toán, hay những yếu tố phi thuế quan được xem xét cùng, vì vậy càng làm tăng thêm yếu tố bất định trong chính sách mới của Mỹ
Các bài phát biểu gần đây của các quan chức Bộ Thương mại Mỹ hầu hết đều sử dụng khái niệm thuế MFN khi đề cập đến thuế đối ứng (Thuế MFN – thuế tối huệ quốc: là mức thuế áp dụng đối với hàng hóa đến từ các nước thành viên WTO và phải tuân thủ cam kết WTO). Vì vậy, có khả năng mức thuế MFN sẽ được sử dụng làm cơ sở để tính toán thuế đối ứng mới. Nếu sử dụng MFN là nền tảng để tính thuế đối ứng, Việt Nam đang được xem là một trong những nước có mức thuế chênh lệch với Mỹ cao nhất.
Tuy nhiên, thuế MFN chưa tính đến các FTA, hiệp định thương mại song phương khác, vì vậy chưa phản ánh đúng bản chất mức thuế mà các nước trực tiếp áp cho nhau. Một số đơn vị và chuyên gia phân tích nghiêng về việc sử dụng Thuế quan thực tế trung bình trọng số (AHS) – sử dụng mức thuế song phương có tính đến các FTA và Hiệp định thương mại khác. Nếu theo cách này, mức thuế VN áp cho Mỹ còn thấp hơn mức thuế Mỹ áp cho VN.
Chính sự không rõ ràng này làm cho Thuế quan đối ứng của Mỹ là quyết định chủ quan của nước này mà không cần tuân thủ một khuôn khổ nào, giống như việc đặt một quốc gia vào diện Thao túng tiền tệ trong quá khứ ( để một quốc gia thuộc diện theo dõi thao túng tiền tệ, phải thỏa mãn 2/3 tiêu chí do Mỹ đặt ra, nhưng Trung Quốc chỉ khớp 1 tiêu chí vẫn bị cho vào diện theo dõi)
Động thái của Việt Nam
Có thể hiểu một phần Động cơ đằng sau thuế quan của Mỹ
- Cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc
- Đạt mục tiêu chính sách khác như chi tiêu quốc phòng và an ninh quốc gia đối với một số ngành nghề (chất bán dẫn và công nghệ).
- Nhượng bộ từ các đối tác thương mại đối với các mặt hàng trọng yếu của Mỹ
- Tài trợ cho các kế hoạch chi tiêu được đề xuất của chính phủ mới
Việt Nam đứng thứ 3 trong số các nước có giá trị nhập siêu của Mỹ lớn nhất, vì vậy có khả năng cao sẽ bị gia tăng mức thuế quan nhập khẩu. Trong tháng 3, Việt Nam đã chủ động mua thêm hàng hóa trị giá hàng tỷ USD từ Mỹ, bao gồm: Máy bay, LNG, khai thác dầu khí, nhập khẩu các sản phẩm lọc hóa dầu. Việt Nam cũng chủ động giảm thuế một số mặt hàng trong đó có một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Mỹ, bao gồm ô tô, khí LNG, Ethene, hoa quả,..cho thấy tính chủ động của Việt Nam trong giai đoạn các bên đang tích cực đàm phán trước khi mức thuế quan đối ứng sẽ được công bố vào đầu tháng 4.
Với các động thái này của Việt Nam và những phát biểu gần đây từ phía Mỹ, kịch bản cơ sở là Việt Nam sẽ bị áp thêm thuế quan, tuy nhiên, cái chúng ta cần quan tâm lúc này là phạm vi áp thuế quan (số nước bị áp thuế quan) và mức độ áp thuế quan (mức thuế với các nước đối thủ so với Việt Nam). Càng nhiều nước bị áp thuế quan hoặc đối thủ bị áp thuế quan càng cao, Việt Nam càng có lợi
Tác động của thuế quan Mỹ đối với Xuất khẩu của Việt Nam
Mỹ là thị trường chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, vì vậy sự thay đổi trong thuế quan của Mỹ sẽ tác động không nhỏ tới hoạt động xuất khẩu cũng như hoạt động sản xuất trong nước.
Một số ngành có khả năng bị tác động mạnh nếu bị áp thuế quan (tỷ trọng xuất khẩu Mỹ cao và giá trị xuất khẩu lớn), gồm: Gỗ – sản phẩm từ gỗ, chất dẻo và các sản phẩm từ chất dẻo (lốp xe) , Dệt may, Giày dép, Máy móc thiết bị linh kiện điện tử, Phương tiện vận tải và phụ tùng, Thủy sản
Trước khi xác định một ngành bị tác động tiêu cực hay không, cần lưu ý rằng nên so sánh mức thuế mà Việt Nam phải chịu so với các đối thủ khác (*)
- Gỗ – sản phẩm từ gỗ: khả năng chịu tác động lớn do tỷ trọng nhập khẩu gỗ từ VN của Mỹ chỉ chiếm dưới 5% tổng giá trị nhập khẩu và khả năng thay thế là không quá khó khăn
- Dệt may: Tỷ trọng trong nhập khẩu Dệt may vào thị trường Mỹ của Việt Nam chỉ đứng thứ 2 sau Trung Quốc, hiện thuế nhập khẩu trung bình hàng dệt may của Việt Nam đã thuộc top những nước cao nhất vào thị trường này. Lưu ý rằng dệt may là lĩnh vực có khả năng chuyển đổi sản xuất không quá khó khăn về mặt chi phí và công nghệ, vì vậy, nếu Việt Nam chịu mức thuế quan tăng lên nhiều hơn so với các đối thủ thì sẽ tạo bất lợi lớn cho xuất khẩu của ngành này.
(số liệu 2022)
Xét về các khía cạnh về trình độ sản xuất (Việt Nam hiện đang đảm nhận các khâu sản phẩm trung – cao cấp), ổn định chính trị, chi phí nhân công, cơ sở hạ tầng, các đối thủ có thể theo dõi bao gồm: Ấn Độ, Indonesia, Phillippines, Thái lan, Campuchia, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ
- Máy móc thiết bị linh kiện điện tử: Đối với lĩnh vực sản xuất thiết bị điện tử, khả năng chuyển dịch khó hơn so với các ngành khác và việc quyết định đầu tư còn xét đến nhiều khía cạnh ngoài vấn đề về thuế, ví dụ như
(1) khả năng mở rộng hoạt động, (2) chất lượng, số lượng nguồn nhân lực, (3) tính ổn định của chính trị và môi trường kinh doanh, (4) chuỗi cung ứng hỗ trợ và chi phí liên quan (5) độ mở của nền kinh tế – các FTA và hiệp định thương mại.
Các doanh nghiệp FDI sẽ phải cân nhắc tất cả các yếu tố trên bên cạnh mức chênh lệch thuế quan mới (nếu có) giữa Việt Nam và các đối thủ để đánh giá trước khi có quyết định đầu tư mới/ dịch chuyển sản xuất. Theo nhận định của chúng tôi, ít thị trường nào đáp ứng được các tiêu chí trên khi so sánh với Việt Nam, vì vậy nếu mức chênh lệch thay đổi không quá lớn, khả năng ít có tác động nhiều đến xu hướng đầu tư FDI vào lĩnh vực này.
Trong trường hợp xấu hơn là Việt Nam bị áp mức thuế quan chênh hơn nhiều so với các đối thủ tiềm năng , đầu tư FDI cũng sẽ bị tác động nhưng không quá tiêu cực (tốc độ tăng trưởng đầu tư FDI chậm lại), do các doanh nghiệp FDI sẽ có xu hướng đa dạng hóa các khoản đầu tư để phân tán rủi ro thay vì ngừng đầu tư vào Việt Nam, do những lợi thế của Việt Nam mà chúng tôi đề cập ở trên
Dùng bộ lọc với các điều kiện cơ bản như : Dân số lớn hơn 20 triệu, Dân số đang tăng trưởng, loại bỏ 1 số nước (Châu phi kém phát triển, Châu Âu đã phát triển, một số nước tình hình chính trị kém ổn định), còn lại một số quốc gia tiềm năng, bao gồm: Mexico, Malaysia, Ấn Độ, Phillipines, Indonesia, Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Phi, Maroc, Ai Cập.
Nhu cầu đầu tư FDI trong lĩnh vực này cũng sẽ tác động chính đến triển vọng của nhóm ngành BĐS KCN
· Thủy sản
Mặt hàng chủ yếu thay thế lẫn nhau giữa các nước cung cấp/giữa các loại hàng hóa thay thế nếu có khác biệt về chi phí
Tôm: Xuất khẩu Tôm sang Mỹ chiếm khoỏng 25% tổng kim ngạch XK tôm của Việt Nam, trong đó tỷ lệ mặt hàng tôm sống/luộc và tôm chế biến sâu khoảng 50/50. Mỹ ưa thích tôm thẻ trong khi VN chủ yếu nuôi tôm sú phục vụ thị trường Châu Á. Đối thủ chính khi xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam là Ấn Độ và Ecuador (với tôm sống/luộc) và Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia với tôm chế biến sâu. Mức độ ảnh hưởng cũng tùy tỷ trọng XK vào Mỹ của từng Doanh nghiệp ví dụ FMC 40-50% , MPC 25%, CMX ít.
Cá tra/cá ba sa: Việt Nam độc chiếm việc xuất khẩu cá tra/cá basa trên thế giới với hơn 90% thị phần, trong đó Mỹ chiếm khoảng 205 kim ngạch xuất khẩu. Ấn Độ và Indonesia cũng đang đẩy mạnh nuôi cá tra gần đây. Đối thủ chính của xuất khẩu cá tra là hàng hóa thay thế cá rô phi từ Trung Quốc (chủ yếu) , Indonesia, Brazil
· Lốp xe:
Khoảng 50% sản lượng lốp xe được xuất khẩu sang Mỹ, thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam với mặt hàng chủ lực là Lốp xe tải nhẹ và xe khách. Các đối thủ chính là Thái lan (chính), Indonesia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Mexico và Canada. Nhật Bản tập trung vào phân khúc xe cá nhân, Ấn Độ chất lượng lốp ở mức trung bình vì vậy có thể xem là không phải đối thủ trực tiếp của Việt Nam vào thị trường Mỹ.
